کاملترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری مردم ایران قسمت 348

دل ترکیدن-ترکیدن شکم بر اثر پر خواری

توپ بستن به مال-حیف و میل کردن مال-ولخرجی کردن

تخمی-به درد نخور-بی مصرف

آب سیر-جانور خوش‌رفتار

خیت کردن-شرمنده کردن-کنفت کردن-بور کردن

بند آمدن-متوقف شدن

برادر خواندگی-ایجاد برادری با دیگری-دوستی بسیار نزدیک و صمیمی

الکی-بی‌هوده-بی‌خود-دروغکی

تخم چشم-مردمک چشم

زمین گیر شدن-ناتوان شدن از پیری یا بیماری

تخمی-به درد نخور-بی مصرف

حلوای تن تنانی-نوعی حلوا

چادر نماز-چادری که زنان هنگام خواندن نماز بر سر می کنند

اهل کاری بودن(وارد بودن در کاری)

زیر و رو کردن-همه جا را به دنبال چیزی گشتن-به هم ریختن
زهرمار خان-ترش رو-اخمو

جمال کسی را عشق است-کسی را دوست داشتن-دیدار کسی را به فال نیک گرفتن

 

جسته دوزی-نوعی دوختن

بَده کردن-کسی را بد وانمود کردن-کنفت کردن-از چشم انداختن

چس نفسی-پر حرفی-روده درازی

زبان بسته-برای تحقیر به آدم های بی عرضه یا کم آزار گفته می شود

چار طاق-به طور کامل

دَنگ-حیران و آشفته-سرگشته و شیدا

حاشیه دار-کناره دار

بَده کردن-کسی را بد وانمود کردن-کنفت کردن-از چشم انداختن

داش مشدی-لوطی محل-آن که غرور جوانی دارد

انداختنی-جنس نامرغوب

زنیکه-زنکه

دست و پا-توانایی-عُرضه

اجابت کردن معده-قضای حاجت

 

اصل‌ کاری-مهم‌ترین چیز یا شخص

رَب و رُب ندانستن-ساده دل بودن-چیزی نفهمیدن
از جنس چیزی بودن

دل و قلوه ای-کسی که دل و قلوه می فروشد

دماغ کسی را سوزاندن-کسی را ناکام کردن-در حسرت گذاشتن

دراز کش-افتاده-خوابیده

از چشم افتادن(مورد بی مهری قرار گرفتن ، بی‌اعتبار شدن)
پا به راه-سر به راه-آدم اهل و درست و حسابی
پشتی-بالش-حمایت

زدن به کوچه ی علی چپ-خود را به آن راه زدن-خود را به نادانی

آش دهن سوزی نبودن-زیاد جالب نبودن-اهمیت زیادی نداشتن

خیر ببینی-دعایی است در حق کسی که کمکی کرده باشد

خربازار-شلوغ بازار-بی حساب و کتاب

خورد و برد-افراط و زیاده روی-ریخت و پاش-تعدی و تجاوز

دَم کسی را دیدن-رشوه دادن-آجیل دادن

آفتاب‌رو-جایی که آفتاب بر آن بتابد

رد پا-جای پا-اثر

 

دست بالا-حداکثر

از دست دادن(گم کردن)

آستین‌سرخود(هر چیزی که وسیله‌ی کاربردش همراهش است)

چزاندن-ضعیفی را آزار دادن

پَهن آباد-پول بسیار ناچیز و کم ارزش

چاتمه-چند تفنگ که یه صورت ضربدر به هم تکیه داده اند

پسله خور-آن که نزد دیگران کم می خورد و در نهان بسیار

چل و یک منبر روشن کردن-چهل و یک شمع نذری در چهل و یک مجلس روضه خوانی

آهنگ ریپ‌دار(آهنگی که یک ضرب آن کم باشد)

از تک و تا نینداختن خود(از رو نرفتن، جا نزدن، خود را نباختن)

زردمبو-آدم ضعیف و کم خون-دارای رنگ و روی زرد

آمد داشتن-فرخنده و میمون بودن

چارک-یک چهارم

دَم باز-چاپلوس-متملق

ریش و پشم-موهای صورت-ریش و سبیل

دور کسی گشتن-قربان صدقه ی کسی رفتن

تحت اللفظی-کلمه به کلمه

الف الف کردن(قاچ‌قاچ کردن)
از خوشحالی در پوست نگنجیدن(از شادی سر از پا نشناختن)
زپرتو-ضعیف-بی دوام

 

خوردنی-غذا-قابل خوردن

پادگان-سربازخانه

چُر-ادرار

چرت و پرت-حرف مفت-حرف بی خود

ازراه‌نرسیده-در همان لحظه‌ی رسیدن-به مجرد ورود

خوش رو-زیبا-خندان

خودکرده-کاری که بدون مشورت شده باشد

رخت آویز-جا رختی-چوب لباسی

زیست شناسی-دانش شناخت حیات و موجودات زنده

خدا حافظ-به درود-در پناه خدا-خدا نگهدار

رنگ دادن و رنگ گرفتن-رنگ به رنگ شدن

از کسی رودست خوردن(از کسی فریب خوردن)

از حساب پرت بودن(در اشتباه بودن)

بی شیله پیله-بدون حقه بازی-صاف و ساده

بستری-خوابیده در بستر-بیمار

حال کردن-لذت بردن

جنس-کالا-کالای قاچاق-مواد مخدر مانند هرویین-تریاک و مانند آن ها

چشم و گوش باز-کسی که همه چیز را می فهمد-آگاه و با تجربه

پشت کار داشتن-داشتن نیرویی که انسان را به پایان دادن کار وا می دارد

بغل زدن-زیر بازو گرفتن

تخم سگ-نوعی دشنام است مانند پدر سگ

چاره ساز-خداوند

آفتابه خرج لحیم-بیشتر بودن هزینه‌ی تعمیر چیزی از بهای نو آن

ذلیل مرده-ذلیل شده

 
دل کسی خون بودن-سخت رنجیده بودن-بسیار اندوهناک بودن

پا سوز-عاشق شیفته
ترکمون زده-نوعی دشنام است. توهینی برای زاییدن یا خراب کاری

تیر گذاشتن و تفنگ برداشتن-نهایت عصبانیت-بد و بیراه گفتن

آب از آتش برآوردن-کار محال کردن
دلسردی-ناامیدی-یاس

 

خلاف شرع-ضد قانون شریعت

خشت به قالب زدن-نگا. خشت انداختن

 

خاکسترمال کردن-شستن ظرف با مالیدن خاکستر به آن

جوشی-تند مزاج-زود خشم-عصبانی

پا گیر-سگی که حمله می کند و گاز می گیرد
آلاپلنگی(مثل پوست پلنگ، گل باقالی)
 

پرواربندی-پرورش گاو گوسفند برای سر بریدن

 

دهن کسی را سرویس کردن-کسی را خونین و مالین کردن-به حساب کسی رسیدن

دهن تر کردن-اندکی نوشیدن-لو دادن

آهوی شیرافکن-چشم محبوب

چشم کار کردن-دیدن

زیر نویس-پادداشت پایین صفحه-پا نویس-نوشته ی زیر فیلم

رنگ گذاشتن و رنگ برداشتن-رنگ به رنگ شدن
از تیپ کسی بودن

دل دار-دلیر-شجاع-معشوق

پَک و پوزه-ریخت و قیافه-شکل ظاهر

جوشی کردن خود-خود را عصبانی کردن

خام عقلی-حماقت-دیوانگی

زیر دماغ کسی سبز شدن-ناگهان در برابر کسی حاضر شدن

 
آزار داشتن-انجام کاری به قصد اذیت دیگری-کرم داشتن
جِر-اوقات تلخی-لج
پشت هم انداز-حقه باز-حیله گر

چاره ساز-خداوند

از چاله در آمدن و به چاه افتادن(از باران به ناودان پناه بردن)

پاشنه بلند-کفش زنانه با پاشنه های بلند

دیگ به سر-لو لو

از آب و گل در آمدن(مراحل اولیه‌ی شکل‌پذیری را پشت سر گذاشتن، بزرگ شدن کودک)

توان هماوردی با کسی را داشتن

جا افتادن-سر جای خود آمدن

ریسک کردن-به کاری خطرناک دست زدن
به خدا سپردن-برای کسی آرزوی امنیت در پناه خدا کردن

خیال کسی را راحت کردن-موجب اطمینان خاطر کسی شدن-به کسی جواب رد دادن

زیر سر کسی بودن-مسئول کاری بودن-در کاری دست داشتن

دوستی خاله خرسه-دوستی از روی نادانی که موجب زیان شود

 

خودسر-گستاخ-سرکش

چشم و ابرو آمدن-دلبری کردن-عشوه آمدن

خوش پنجه-آن که آلات موسیقی را نیکو می نوازد
تفنگ شکاری-تفنگ ویژه ی شکار

حق الزحمه-دستمزد

 
اکبیری-زشت-بی‌ریخت
بارانی-اصطلاح دختران دانش آموز : دوست صمیمی و محبوب
زیر گوشی-بالش بسیار کوچک که هنگام خواب زیر گوش می نهند

بِبُری-بمیری ! چقدر حرف می زنی !

حَب جیم را خوردن-گریختن-فرار را بر قرار ترجیح دادن-جیم شدن

 
ازخداخواسته-آرزومند-مشتاق
از روی معده حرف زدن-بدون تعمق و بدون منظور چیزی گفتن

خر پول-دارای پول زیاد-تروتمند

دست پیش را گرفتن-خود را محق وانمود کردن

چارواداری-زشت-وقیح-بی ادبانه
راه به ده بردن-حاصلی داشتن-موفق شدن

آب نکشیده(زشت، بد، نامفهوم)

از گلیم خود پا را درازتر کردن(از حد (توانایی) خود تجاوز کردن)

 

تا شدن-دو لا شدن-جمع شدن

آسمان را سِیر کردن(سخت خوشنود بودن، لذت بسیار بردن)

رشته ها را پنبه کردن-کارهای انجام شده را به باد دادن

پُز دادن-خودنمایی بی جا کردن-فیس آمدن

زیج نشستن-خانه نشین شدن-انزوا گزیدن-از دوستان بریدن

پر و پخش-پراکنده

زبان به چیزی باز کردن-چیزی را بر زبان آوردن

دزدکی-پنهانی-یواشکی-مخفیانه

افت کردن-کاهش یافتن-کم شدن

تت و پت کردن-شکسته سخن گفتن-لکنت پیدا کردن

پشت دستی-ضربه ای به عنوان تنبیه به پشت دست بچه
بی سواد-آن که نمی تواند بخواند و بنویسد-نادان و بی معلومات

تو پر-دارای اطلاعات زیاد-آدم سنگین

 

پر و پا قرص-دارای اعتقاد محکم-استوار

تک پا راه رفتن-بی سر و صدا راه رفتن-کنایه از چابکی

آب پاکی روی دست کسی ریختن(کسی را کاملن ناامید کردن)

دشت-فروش اول کاسب-نخستین پول دریافتی کاسب

خوش قد و بالا-خوش اندام-بلند بالا

روغن مالی-روغن زدن به دستگاه

 

تو دلی-بره ای که هنوز زاده نشده و آن را از شکم مادرش درآورند

دم بازی-چاپلوسی-تملق

پس پناه-جای خلوت در خانه یا کوچه-پستو

از پا در آوردن(سخت فرسوده و از کار افتاده کردن)

خوشمزگی-شوخی کردن-بذله گفتن

جور-هم طراز-اخت-هم زبان
تق و توق-سر و صدای کار یا حرکت
 

دست به نقد-بی درنگ-زود-فورن

دهن خود را آب کشیدن-دهان خود را طاهر کردن-استغفار کردن

اَخ (به زبان کودکان)(بد، بدطعم)

تق و لق-بی رونق-کاسد-بی مشتری

رنگ انداختن-رنگ دلخواه را پیدا کردن

تو دماغی-صدایی که بخشی از آن از بینی برآید
راپرت کردن-گزارش دادن-خبر دادن

از کف دست مو برآمدن(روی دادن پیشامدی غیرممکن)

بی معنی- بیخود

 

رای دیدن-در داوری بی طرف نبودن و ملاحظه ی یکی از طرفین را کردن

چه کشکی چه پشمی !-در هنگام انکار گفته می شود

آسمان را سِیر کردن-سخت خوشنود بودن-لذت بسیار بردن

ریغو-مردنی-ضعیف مزاج-کم مقاومت

آینه‌ی بخت-آینه‌ای که داماد همراه شمعدان برای عروس می‌فرستد
دبور-بی سر و پا-لات-ولگرد-آسمان جل

آویزان کسی شدن-طفیلی کسی شدن

پول خرد-پول سکه ای

چشم دوختن-زل زدن-با دقت چیزی را نگاه کردن

زیر لبی-زیر زبانی

این هلو این هم گلو-مثل آب خوردن-انجام این کار بسیار آسان است

دهن کسی را سرویس کردن-کسی را خونین و مالین کردن-به حساب کسی رسیدن

دبیر-آموزگار دبیرستان-فرد صاحب مقام در یک حرب-وزارت خانه یا سفارت

زیر لب خندیدن-تبسم کردن

پشت هم انداز-حقه باز-حیله گر

از پیش بردن-با موفقیت انجام دادن

تک پران-زن نانجیب

بنگی-معتاد به حشیش

 

پیش دستی کردن-سبقت گرفتن در انجام کار

بی پرده-رک و صریح-آشکار

جود بازی درآوردن-ننه من غریبم بازی درآوردن-از امری که ترسناک نیست اظهار وحشت کردن

زه کشیدن-سخت شدن زخم-کشیدن عضله ها

از جنب و جوش افتادن(آرام گرفتن، شور و هیجان خود را از دست دادن)

دانگی-انجام کاری با پرداخت سهم خود از هزینه ی آن

به خورد چیزی دادن-نفوذ دادن-وارد کردن

چانه گیر-کسی که خمیر را چانه می کند
جو گندم-جویی که به گندم شباهت دارد-یک در میان بودن دو چیز

از جا پریدن-یکه خوردن-عصبی شدن

 

چهار عمل اصلی-جمع و تفریق و ضرب و تقسیم

پیزری-پوشالی-بی ارزش و بی مصرف
رخت کسی کوک بودن-رفاه داشتن

جیک و بیک کسی را دانستن-دانستن همه ی اسرار کسی

پایین تنه-از کمر به پایین-قسمت پایین لباس-کنایه از آلت تناسلی
با متانت-با وقار
راحت کردن خیال کسی-به کسی اطمینان خاطر دادن

باد زدن-با ایجاد جریان هوا خنکی یا اشتعال پدید آوردن

زنده باد-باقی و شاداب و فرخنده باد

انداختن باد به غبغب-تکبر کردن-قیافه گرفتن

چاق و چله-سر حال-سر دماع-فربه-سالم و شاداب

بچه ی-اهل ِ
چرند گفتن-نگا. چرند بافتن

خدا به همراه-خدا خافظ

دال-خمیده-کج
تمرگیدن-با تحقیر و خشونت نشستن
دادستان-ستاننده ی داد-مدعی العموم
چوب دو سر طلا-منفور از هر دو طرف-از این جا مانده و از آن جا رانده

 

دستم به دامنت-به یاری ات سخت نیاز دارم

رد گم کردن-اثر چیزی یا کاری را از میان بردن-گمراه ساختن-نظر کسی را از چیزی منحرف کردن

ریغ-مواد درون امعا و احشا

زیر پوش-جامه ی زیرین

زیر زبان کشی-با زرنگی از کسی حرف بیرون کشیدن-زیر پا کشی

ساییدن دندان ها به یکدیگر به هنگام خشم یا در خواب

بازوبند-نواری که به نشانه ی معینی بر بازو می بندند

بلند شدن زیر سر کسی-با کسی سر و سری داشتن-تحریک شدن

خوش لباس-نگا. خوش پوش

چِلپ چِلپ-صدای برخورد دست یا پا با آب

ریسه رفتن-احتیار از دست دادن و پیچیدن نفس در گلو بر اثر خنده یا تاثر
در و تخته را مهر کردن-سکوت کردن-دست کشیدن
دنبال کسی فرستادن-کسی را احضار کردن

 

اتر خان رشتی-آدم پرافاده
آمد-فرخندگی-خوش‌قدمی

رُب کسی را کشیدن-کسی را به کار سخت واداشتن

حرام خور-کسی که پای بند به حلال و حرام شرعی نیست-کم فروش-ربا خوار

دست پیش-گدا

جواب سربالا-جواب منفی-جواب طفره آمیز

دست از سر کچل کسی بر نداشتن-کسی را به حال خود نگذاشتن
چاخان بازی-حقه بازی-چرب زبانی-دروغ بافی

 
دسته بازی-حزب و گروه راه انداختن

بد سابقه-بد پیشینه-دارای گذشته ی بد

چوب بندی-داربست

دل قرصی-اطمینان

آرد خود را بیختن و الک را آویختن(کسی که وظایف زندگی‌اش را انجام داده و دیگر توقعی از او نیست)
بی شیله پیله-بدون حقه بازی-صاف و ساده
زدن به تخته-برای جلوگیری از چشم زخم و برای تعریف و تشویق گفته می شود

اوستاکار(استادکار، ماهر و مسلط)

ختم شدن-پایان گرفتن

دختر خانم-خطابی احترام آمیز برای دختران

پیش فنگ-جلوی رو قراردادن تفنگ به طور عمودی

 

به دل آوردن-در خاطر نگاه داشتن-از یاد نیردن

پاترس-ترساندن کودکان برای بازداشتن از کاری

حرف کسی شدن با کسی-با کسی مشاجره پیدا کردن

پل خر بگیری-محل آزمایش-جایی که گریز از آن ممکن نباشد

آواز خر در چمن(آواز ناخوش و گوش‌خراش)
زخم و زیلی-خونین و مالین-پر زخم

جوخه ی آتش-جوخه ای که مامور تیراندازی است

تازه کردن گلو-چیزی نوشیدن و سرحال آمدن

 
زود بودن-فرانرسیدن هنگام کاری
حرف کشیدن از کسی-کسی را به سخن گفتن واداشتن

دبیر-آموزگار دبیرستان-فرد صاحب مقام در یک حرب-وزارت خانه یا سفارت

چاخان گفتن-دروغ و گرافه گفتن
زدن به چاک-در رفتن-جیم شدن
دست دراز کردن-به حریم و حقوق دیگران تجاوز کردن

بریدن از هم-قطع رابطه کردن

استخوان‌دار(محکم، بااراده)

جامهر گذاشتن-مهری که به نشانه ی مشغول بودن در جایی بگذارند

از جا پریدن-یکه خوردن-عصبی شدن

به خاک سیاه نشاندن-بدبخت و ذلیل کردن

حاجی خرناس-لولو

دُم عَلم کردن-اظهار وجود کردن-حالت تعرض به خود گرفتن

 
پاتیل-دیگ بزرگ مسی-مست مست
چلچل-خال خالی-ابلق

 

پا را توی یک کفش کردن-پافشاری کردن روی عقیده ی خود-لج کردن

توی هم لولیدن-با هم و کنار هم ایستادن و حرکت کردن

رضا شدن-راضی شدن

اما(اشکال‌تراشی، ایجاد شبهه)

 

آلاپلنگی-مثل پوست پلنگ-گل باقالی

دیر جوش-آن که دیر الفت و دوستی پیدا می کند

پا گیر-سگی که حمله می کند و گاز می گیرد

روی دست کسی گذاشتن-به کسی تحمیل کردن

اقل‌کم-دست‌کم-لااقل
دلنگ و دلنگ-صدای زنگ و ناقوس
زدن به کوچه ی علی چپ-خود را به آن راه زدن-خود را به نادانی

به گند کشیدن-جایی یا کاری را خراب کردن-به لجن کشیدن-بی اعتبار کردن

راه کشیدن چشم-خیره شدن بی اراده به جایی بدون پلک زدن

پشتک-پرش از پشت

از شیر مرغ تا جان آمیزاد(از سیر تا پیاز)

افسارگسیخته-سرکش

دراز نوشتن-مطلب را طول دادن-طومار نوشتن

خَنج-ناخن کشیدن بر چیزی

اُریب(کجکی، یک بر، یک ور)

برو برو داشتن-دارای مال و قدرت بودن-مورد توجه بودن- بر و بیا داشتن

خوردن سر کسی-سبب مرگ کسی شدن-کسی را دق مرگ کردن-در نتیجه ی پرحرفی کسی را کلافه کردن

حق السکوت-آن چه که یرای پنهان نگه داشتن رازی به کسی می دهند

به بیراهه زدن-از بیراهه رفتن-از جاده ی اصلی منحرف شدن

اخم و تخم-ترش‌رویی-کج‌خلقی

 

روغن گرفتن از آب-از هر اتفاق خوب یا بدی به سود خود بهره گرفتن
پس بودن-عقب افتادن از دیگران
دار-داربست قالی-چوبه ی اعدام

راستی راستی-حقیقتن-واقعن

 

جُل-پوششی که روی اسب و خر می اندازند-لباس کهنه-میوه های بته ی مرده

آب نخوردن(درنگ نکردن)

از جگر گذشتن(نامردی کردن)
به خورد کسی دادن-به زور به کسی خوراندن-به کسی قالب کردن

اُزبَک-بی‌ریخت-ژولیده-ازخودراضی

چول-بیابان

چپو کردن-چاپیدن-غارت کردن
دود و دم داشتن-بساط چای و قلیان یا تریاک گستردن

اما-اشکال‌تراشی-ایجاد شبهه

چاک خوردن-شکافته شدن-پاره شدن

جیغ زدن-فریاد کشیدن-داد زدن

دَم کرده-پر رطوبت-باد کرده

جلو پوزه ی کسی را تیغه گرفتن-جلو فضولی های کسی را گرفتن

این سفر-این بار

آفتابِ پس دیوار(شامگاه)

چشم زهره رفتن-با خشم نگاه کردن

راست رو-رو به رو-مقابل

خارش گرفتن-به خارش افتادن بدن
 

جانماز آب کشیدن-تظاهر به پرهیزکاری کردن-خود را بی گناه وانمودن

به زخم خود زدن-دردی را درمان کردن-گوشه ای از گرفتاری خود را سامان دادن

اسب را گم کردن دنبال نعلش گشتن-اصل را از دست دادن و دنبال فرع گشتن

 

چشم دوختن-زل زدن-با دقت چیزی را نگاه کردن

از بز حرام‌زاده‌تر-سخت‌گریز و حیله‌گر

 

خون جگر-رنج بسیار-غم فراوان

تک و تنها-یکه و تنها-به تنهایی

جیغ زدن-فریاد کشیدن-داد زدن

تن نما-نازک و نشان دهنده ی تن

این تن بمیرد(سوگندی که یا در اصرار و یا در اثبات حرف خود یاد می‌کنند)

بازیگر-هنرپیشه ی سینما و تئاتر
از کسی حساب بردن-از کسی ترس داشتن

استغفرالله-خدا نکند-خدای نکرده-هرگز

باریک-دقیق-حساس

آهوی خاور-آفتاب